پست های زیادی به دکتر احمدسیاحی پس از معاونت هماهنگی امور عمرانی - استانداری خوزستان، پیشنهاد شد؛ اما او ترجیح داد تا دوباره به خانه بازگردد. سیاحی از مدیران وزارت نیرو بود و درباره بازگشت به این وزارتخانه می گوید: «هیچ کاری بالاتر از ساقی بودن نیست». وی اکنون به عنوان مدیر کل دفتر تحقیقات، توسعه فن آوری و ارتباط با صنعت شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور مشغول به فعالیت است.

 

با این مدیر که برای خانواده صنعت چهره شناخته شده است گفت و گویی درباره وظایف آن دفتر، روش انتخاب محصولات برای پروژه های آب و فاضلاب، نقش مشاوران فنی، جایگاه لوله و اتصالات پی وی سی و... انجام شده است که در ادامه می خوانید.

 

آقای سیاحی به صورت خلاصه شرکت آب و فاضلاب چه وظایفی دارد؟

شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور همان گونه که از عنوان آن بر می آید، مسئولیت تامین آب بر اساس استانداردهای ملی و در ادامه بین المللی به شهرها و روستاها را بر عهده دارد. به پیرو این موضوع، مسئولیت شرکت مهندسی و شرکت های آب و فاضلاب شهری و روستایی محقق نمی شود مگر با هماهنگی سایر سازمان ها به ویژه شرکت های آب منطقه ای. شرکت های آب و فاضلاب نیز مسئولیت توزیع آب در شهرها و روستاها را بر عهده دارند.

مسئولیت برداشت آب از منابع انتقال و تا حدودی تصفیه آب شهرها با شرکت های آب منطقه ای بوده که این یک کار با حجم بسیار بالا است.

 

لطفا آماری از شهرها و روستاهای تحت پوشش و موارد مرتبط را بیان کنید.

بر اساس آمار 1167 شهر را تحت پوشش داریم همچنین حدود 139 تصفیه خانه آب،  16.2 دهم میلیون انشعاب آب با پوشش 99.66 درصد جمعیت.  جمعیت تحت پوشش روستاها هم  81.97 درصد با 5.51 میلیون انشعاب آب که شامل 34800 روستا می شود.

 

یک کار با چنین حجمی نیازمند کارهای عمرانی در بخش آب است. آن چه که انجام می شود نتیجه تلاش کارفرماها یعنی شرکت های آب و فاضلاب، مهندسان مشاور، پیمانکاران و سازندگان تجهیزات است که در اینجا ما بیشتر بر روی موضوع آخر یعنی کالا و تجهیزات مورد نیاز تمرکز می کنیم.

 

روشن است که یک شبکه آب نیاز به لوله، تصفیه و تجهیزات مورد نیاز دارد. همچنین در شبکه فاضلاب و خطوط انتقال و تصفیه خانه فاضلاب به نوعی همین الزامات وجود دارد. یکی از اقدامات جدی شرکت های آب و فاضلاب و اهتمام وزارت نیرو، حمایت و نهادینه کردن ساخت تجهیزات صنعت آب و فاضلاب در کشور است؛ این هم از طریق سازندگان این تجهیزات محقق می شود که بخش مهمی از آن مربوط به لوله است.

 

بدیهی است اگر بخواهید آب را به منازل برسانید، شاهرگ های حیاتی همین لوله ها و شبکه های آب موجود در شهرها است.

 

بر اساس آمار 154 هزار کیلومتر شبکه آب در شهرها داریم. در روستاها نیز برای جمعیت تحت پوشش، 174785 هزار کیلومتر شبکه توزیع وجود دارد و این به غیر از خطوط انتقال است که آن هم قابل توجه است. خطوط انتقال آب در شهرها 29379 هزار کیلومتر و در روستاها 105090 هزار کیلومتر است.

 

الزامات این حجم بزرگ از کار چه در بخش آب و چه در فاضلاب، داشتن لوله های مفید و با کیفیت بر اساس استانداردهای بین المللی است.

 

اهتمام وزارت نیرو و شرکت مهندسی آب و فاضلاب بر مبنای نهادینه کردن تجهیزات و تولید آن در کشور از طریق شرکت های تولیدکننده، دانش بنیان، استارت آپ و انجمن های تخصصی است.

 

یکی از موارد قابل توجه وزارت نیرو و شرکت های تخصصی که بستر آن نیز ایجاب می کند، ایجاد انجمن های تخصصی است. با این روش می توان از چندگانگی و نابسامانی در تولیدات چه در میزان محصول و چه در ارتقای کیفیت، جلوگیری کرد و به نوعی نگاهی واحد به تولیدکنندگان وجود داشته باشد. ما در بخش های مختلف مانند تولیدکنندگان، پیمانکاران و مشاوران شاهد حضور چنین انجمن هایی هستیم و به نوعی وزارت نیرو با این تشکل ها در ارتباط است.

 

ما سیاست های خود را از طریق تشکل ها انتقال داده و آن را پیگیری می کنیم. در کنار این موضوع جامعه مهندسین مشاور بسیار تاثیرگذار هستند چون برای یک پروژه عمرانی از همان آغاز باید آنها پروژه را مطالعه کنند.

 

شما عنوان کردید که سیاست های خود را از طریق انجمن های تخصصی دنبال می کنید، لطفا در این باره و نحوه انجام این کار توضیح دهید.

به طور مثال همین انجمن تولیدکنندگان لوله و اتصالات پی وی سی، بر اساس اطلاعات موجود بیش از 23 سال سابقه فعالیت دارد و علاوه بر آن تولید لوله های پی وی سی در ایران قدمتی بیش از 50 سال در ایران دارد. این تشکل دارای 150 عضو بوده که در حال حاضر 110 عضو آن فعال هستند.

 

حالا اگر ما بخواهیم با هر کدام از آنها به صورت جداگانه ارتباط داشته باشیم، کار بسیار دشواری است. در کنار آن شما همین طور تولیدکنندگان دیگر لوله ها و سایر تجیهزات را دارید. اگر شما یک تشکل غیردولتی که متعلق به خود تولیدکنندگان را در کنار خود داشته باشید، با ثبت این انجمن و اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل مشخص، الزامات و تاکیدات وزارت نیرو در خصوص محصول چه درباره میزان تولید و یا کیفیت آن، پیگیری آن ساده تر است. این گفتمان در حال وقوع است و نظرها و موارد لازم از طریق انجمن ها منتقل و بحث های لازم صورت می گیرد.

 

یکی از موضوع هایی که می خواهم به آن بپردازم، این که ما طبق قانون مکلف به ارزیابی تولیدکنندگان کالا و تجهیزات هستیم و این جزو تکالیف قانونی بوده که بر عهده دستگاه های اجرایی گذاشته شده است.

 

ما در این باره کارگروهی را بر اساس بخشنامه ها و تاکیدات وزیر نیرو ایجاد کرده ایم و در حال حاضر ارزیابی تولیدات لوله های پلی اتیلن آغاز شده است. به همین منظور جلسه های متعددی با انجمن مربوطه برگزار کرده و پیش نویس قرارداد هم تهیه شده است. دبیرخانه و نظارت این کار بر عهده پژوهشگاه وزارت نیرو است. به طور روشن برای انجام چنین کاری ارتباط با همه واحدهای تولیدی به صورت جداگانه بسیار دشوار است.

 

باید حتما تولیدکنندگان بر اساس گریدهای مورد نظر دسته بندی شوند.

 

آیا ارزیابی تولیدات لوله و اتصالات پی وی سی با همکاری انجمن تخصصی آن نیز در دستور کار شما قرار دارد؟ همچنین چه معیاری برای در اولویت قرار دادن ارزیابی لوله های پلی اتیلن وجود داشت؟

بله حتما برای لوله های پی وی سی هم این ارزیابی صورت خواهد گرفت، اما چرا ابتدا پلی اتیلن را آغاز کردیم به این دلیل بود که بیشترین مصرف در شبکه های آب، لوله های پلی اتیلن است. حدود 50 درصد اعتبارات استان ها در ارتباط با خرید لوله های پلی اتیلن است اگر ما اجرا را هم به آن اضافه کنیم 80 درصد اعتبارات در این بخش هزینه می شود. بر همین اساس باید آنها را در اولویت قرار می دادیم.

 

اما بنده این اطمینان را می دهم که این کار نیز در خصوص لوله های پی وی سی و سایر لوله ها نیز انجام می شود.

 

بر اساس فرایند و برنامه زمانبندی که شورای سیاست گذاری تعیین کرده است، باید این موارد اولویت بندی شود و ما در این زمینه باید سایتی داشته باشیم تا همکاران شرکت های آب و فاصلاب با مراجعه به آن و اطلاع از شرکت های رتبه بندی شده، ملزم به خرید از آنها باشند و این یک تکلیف قانونی است.

 

یکی دیگر از مواردی که ما به صورت جدی پیگیر آن هستیم ارتقای کیفیت در تولیدات است ما از اعتبارات داخلی و منابع عمرانی استفاده می کنیم حتما باید از کالاهای با کیفیت و مناسب استفاده شود. به طور مثال یک لوله باید دارای عمر مفید مناسبی باشد. این ظلم است که شبکه آب یا فاضلابی اجرا شود و مثلا عمر لوله پایین باشد. در دنیا هم وقتی شبکه ای را چه در بخش آب و یا فاضلاب اجرا می کنند با یک عمر مفید و متناسبی طراحی می شود.

 

یکی از مواردی که ما با انجمن ها مراوده داریم همین مسئله ارتقای کیفیت محصولات است. به هیچ وجه نباید کیفیت محصولات را فدای پروژه عمرانی کرد هنگامی یک پروژه عمرانی اجرا می شود که کیفیت آن محصول مورد تایید باشد. همان گونه که عنوان شد تکلیف بر استفاده از تولیدات داخلی است و شرط استفاده از این تولیدات رعایت کیفیت بوده و این حق مردم است.

 

شما در دفتر تحقیقات، کیفیت لوله و اتصالات پی وی سی را در چه سطحی ارزیابی می کنید.

بنده این را به صورت کلی عرض می کنم ما به هیچ وجه از بحث کیفیت عدول نمی کنیم. انتقال دانش و فن آوری از مباحث جدی ما است. بستر مشارکت تولیدکنندگان خارجی در کنار تولیدکنندگان داخلی را نیز آماده کرده ایم.

 

در خصوص کیفیت لوله و اتصالات پی وی سی که مطرح کردید بر اساس مطالعات بنده، لوله و اتصالات پی وی سی در بخش های مختلفی استفاده می شود و تنوع استفاده از این لوله ها بسیار زیاد است. استفاده از پی وی سی از تجهیزات پزشکی گرفته تا صنایع الکترونیک و شبکه های آبیاری و زهکشی، پروفیل های درب و پنجره، آب و فاضلاب که یکی از بحث های جدی است که پی وی سی مزایای خوبی در این بخش ها دارد، البته در کنار آن هم ایراداتی وجود دارد.

 

بخش عمده استفاده از لوله و اتصالات پی وی سی در بخش ساختمان است. آسیا و اقیانوسیه بزرگترین بازار مصرف پی وی سی در جهان هستند.

 

به نظر بنده در خصوص لوله و اتصالات پی وی سی باید چند الزام را داشته باشیم، نخست این که اگر بخواهیم شاهد حضور بیشتر و موفق لوله های پی وی سی چه در انشعابات داخل منازل و چه در شبکه های آب و فاضلاب باشیم، باید حضور انجمن و تولیدکنندگان در بین شرکت های آب و فاضلاب بیشتر شود. این حضور با هدف معرفی هر چه بیشتر این محصولات و ارتباط  بین اعضای هیئت مدیره این انجمن و مدیران و معاونان فنی و بهره برداری شرکت های آب و فاضلاب است.

 

ما نیز خود را مکلف به استفاده از همه تولیدات می دانیم. نکته دیگر این که حضور انجمن و تولیدات انجمن در نمایشگاه ها بسیار ضروری است که البته انجمن اقدامات خوبی در این زمینه داشته است و ماهنامه انجمن نیز دارای محتوای خوب و موثری است.

 

موضوع دیگری که مورد توجه شرکت های آب و فاضلاب است بحث های اقتصادی و به ویژه ارزیابی فنی در این حوزه است. ما نمی توانیم شرکت های آب و فاضلاب را ملزم به استفاده از یک جنس بکنیم و این برای همه تجهیزات مصداق دارد. بنابراین انجام یک ارزیابی فنی و اقتصادی در این بخش بسیار ضروری است.

 

ارزیابی های دفتر شما درباره توجیه فنی و اقتصادی انواع لوله های پلیمری چه چیزی را نشان می دهد.

درباره بقیه لوله ها چنین کاری را انجام می دهیم به ویژه پلی اتیلن. در خصوص لوله های پی وی سی در مرحله بعدی کار قرار دارد. عرض بنده این است که شرکت های آب و فاضلاب می توانند حدود 10 جنس لوله را در پروژه های خود استفاده کنند. مدیران این شرکت ها هنگامی می توانند به طور مثال از لوله های پی وی سی استفاده کنند که نخست ارزش فنی این لوله نسبت به سایر لوله ها بیشتر باشد و دیگر این که به لحاظ اقتصادی قابل توجیه باشد.

 

پیشنهاد بنده به انجمن این است که با همکاری مشترک نشان بدهیم که لوله های پی وی سی در مقایسه با سایر لوله ها، قابلیت های خاص خود را دارند. این موضوع هم در برنامه کاری ما قرار دارد.

 

روند این همکاری مشترک با انجمن لوله و اتصالات پی وی سی به چه صورتی است؟

ابتدا با تعامل اعضای انجمن این روند شکل می گیرد و همان طور که عنوان شد حضور اعضای انجمن در بین شرکت های آب و فاضلاب افزایش یابد. این موضوع اقدامی نیست که در زمان کوتاه و با یک نامه قابل انجام باشد. استمرار این کار و استدلال های این موضوع موجب رونق استفاده از لوله و اتصالات پی وی سی در شبکه های آب و فاضلاب با الزامات عنوان شده خواهد بود.

 

موضوع دیگری که در این دفتر و در بخش های مختلف در حال پیگیری آن هستیم، حضور تولیدکنندگان داخلی در کشورهای دیگر است. که یکی از بازارهای مهم عراق است اما با توجه به اشتراکات فرهنگی و تاریخی و تعلقات موجود، حضور چندان پر رنگی در این بازار نداریم.

 

به نظر بنده حضور لوله های پی وی سی و مشارکت انجمن در پروژه های عراق بسیار می تواند موثر باشد.

 

اکنون شرکت آب و فاضلاب در این زمینه و برای ورود به بازارهای خارجی از جمله عراق، آیا برنامه ای در دستور کار خود دارد؟

ما در بخش های مختلف در حال انجام این کار هستیم همچنین جلسه های مشترک با طرف های عراقی برگزار کرده و برخی از انجمن ها را با آنها مرتبط کرده ایم. واقعیت این است که دولتی ها باید بر روی مباحث کلان اشراف داشته باشند. بخش خصوصی بهتر می تواند این ارتباطات را داشته باشد. چنان چه در این زمینه نیاز به حمایت، نامه نگاری، معرفی و تشکیل جلسه وجود داشته باشد ما چنین کارهایی را انجام می دهیم. پیشنهاد ما این است که انجمن بنا بر فرصتی که در کشور عراق وجود دارد باید حضور خود را به موقع پر رنگ کند و ما نیز به صورت جدی از این موضوع حمایت می کنیم.

 

اکنون نقش مشاوران فنی را در انتخاب لوله ها برای پروژه های آب و فاضلاب را بیشتر توضیح دهید.

در گام نخست شرکت های دولتی و همچنین آب و فاضلاب در هیچ پروژه ای و به هیچ وجه روی یک جنس تاکید نمی کنند. یک پروژه عمرانی برای اجرا دارای سه بازو است یک بازوی کارفرمایی که معمولا کارفرما پروژه را تعریف، تامین اعتبار و ضرورت اجرای پروژه را توجیه می کند. بازوی دوم مهندسان مشاور به عنوان مغز متفکر پروژه هستند که به تجزیه و تحلیل پروژه از جنبه های مختلف می پردازند. بازوی سوم هم پیمانکاران هستند که از محصولات تولیدکنندگانی استفاده می کنند که تجیهزات این پروژه را داشته باشند.

 

هنگام اجرای یک پروژه برای هر کدام از تجهیزات چه نرم افزای و چه سخت افزاری، مهندس مشاور یک ارزیابی جامعی در این ارتباط انجام می دهد. به طور مثال برای استفاده از لوله، گاهی بر اساس بررسی های  صورت گرفته استفاده از لوله های فولادی را در آن منطقه مناسب تشخیص می دهد. مشاوران صرفا با نگاه فنی و از جنبه های مختلف انواع لوله ها را مورد بررسی قرار داده تا به یک گزینه قابل قبول برسند. نه تنها ما بلکه در شرکت گاز و همچنین وزارت جهاد کشاورزی مسئولیت طراحی با مهندس مشاور است. اگر جایی شاهد تعصب یک مهندس مشاور باشیم که یک نوع لوله را مورد توجه قرار دهد با او مقابله خواهد شد.

 

به طور کلی لوله ای توسط مشاور انتخاب و به کارفرما پیشنهاد می شود که دارای توجیه فنی و اقتصادی باشد. بنابراین ما نسخه ای واحد برای کل کشور و استفاده از یک نوع لوله نداریم.

 

انجمن باید استدلال های قوی خود را داشته باشد و به باور بنده باید ارتباطات ما و انجمن بیش از گذشته افزایش یابد. باید این موضوع توجیه شود که استفاده از لوله های پی وی سی در کنار سایر لوله ها از ظرفیت بسیار خوبی برخوردار است.

 

انجمن با همکاری معاونت آب و خاک وزارت جهار کشاورزی چند دوره سمینار آموزشی برای مشاوران فنی و کارشناسان این بخش برگزار کرد، آیا برای آب و فاضلاب نیز برگزاری چنین دوره هایی ضرورت دارد؟

این پیشنهاد خوبی است ما تجربه های این چنینی را با سایر تشکل ها داشته ایم. ما این آمادگی را برگزاری چنین جلسه ای با حضور معاونان بهره برداری و فنی و با همکاری انجمن داریم. همچنین می توان جلسه مشترکی را با جامعه مهندسان مشاور و انجمن صنفی پیمانکاران برگزار کرد.

 

امسال به نام حمایت از کالای ایرانی مزین شده است و اگر ما هم به دنبال حمایت از کالای ایرانی هستیم باید ضعف ها و نواقص آن را در یک پروسه زمانی مشخص بر طرف سازیم از این روی ما آمادگی کامل برای برگزاری نشست های مشترک را داریم.

 

بنده حضور لوله و اتصالات پی وی سی در شبکه های آب و فاضلاب را بسیار کم رنگ می بینم. این که این لوله ها در شبکه های آب و فاضلاب چه نقشی می توانند داشته باشند، رسالت انجمن در این باره را پر رنگ می کند. اکنون هیچ لوله ای در کشور استفاده نمی شود مگر این که دارای استانداردهای مرتبط باشد.

 

اکنون یک سرفصل دیگر را باز کنیم، در حال حاضر اوراق خزانه به تولیدکنندگانی که در یک پروژه حضور دارند، داده می شود این اوراق  مشکلاتی هم از نظر زمان آن و هم نقد شدن دارند. چه تدبیری در این باره اندیشیده شده است؟

فدراسیون آب ایران نامه ای در این زمینه خطاب به آقای نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور نوشته است که در آن به این مطلب پرداخته و درخواست اقدامات جدی در این زمینه شده است.

 

اوراق قرضه و مشارکت قابلیت های خوبی دارد مشروط بر این که مشکلات پیمانکار، فروشنده، مشاور و غیره را حل کند. به هر حال ما شرایط خاصی داریم و بپذیریم که در شرایط جنگ اقتصادی قرار داریم.

 

قرار بر این بود که اوراق را بتوانند در بورس نقد کنند و این اصلا مناسب نیست که این اوراق با قیمت های پایین فروخته شود. تا جایی که بنده اطلاع داریم این موضوع به هیئت دولت هم ارسال شده است.

 

عنوان کردید که انتخاب لوله در پروژه های آب و فاضلاب ب بر اساس معیارهای خاص صورت گرفته و صرفا تاکید بر انتخاب یک نوع لوله نیست. آیا اکنون آماری در دست دارید که در پروژه های آب و خاک به تفکیک از هر نوع لوله چند درصد استفاده می شود؟

بنده آمار جمعبندی شده ندارم اما این آمار را معاونت فنی و مهندسی در اختیار دارد. تا جایی که اطلاع دارم در برنامه ششم این موضوع تعیین شده است که از هر لوله به چه میزان باید استفاده شود.

 

انجمن لوله و اتصالات پی وی سی باید این موضوع را برای مسئولان روشن سازد که لوله و اتصالات پی وی سی چه جایگاهی دارد، ظرفیت این محصول چه اندازه است و مقایسه ای هم در خصوص مسائل اقتصادی آن داشته باشد.

 

اکنون لوله های سفالی نیز به عرصه آمده و در دنیا هم مورد استفاده قرار می گیرد. لوله های پی وی سی دارای مزایا و ایرادات خوب است.

 

باید آمارهای موجود در خصوص استفاده از لوله و اتصالات پی وی سی در دنیا توسط انجمن به روز و ارائه شود.

 

بنده از هیچ کاری دریغ نخوهیم کرد و بار دیگر تاکید می کنم که مخالف استفاده صرفا از یک نوع لوله هستیم. در حال حاضر برندی ارزشمند است که در رقابت با سایر لوله ها، ویژگی های خود را عرضه و معرفی کند و بتواند موفق شود.